Αν κάποιος με σκοπό να αποκομίσει ο ίδιος ή άλλος παράνομο περιουσιακό όφελος βλάπτει ξένη περιουσία πείθοντας κάποιον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή με την εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων σαν αληθινών ή την αθέμιτη απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών άρ. 386 παρ. 1 υποεδ. 1 ΠΚ.
Αν η ζημία που προξενήθηκε είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ο υπαίτιος τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών άρ. 386 παρ. 1 υποεδ. 2 ΠΚ.
Αν
ο υπαίτιος διαπράττει απάτες κατ' επάγγελμα ή κατά συνήθεια, και
το συνολικό όφελος ή η συνολική ζημία υπερβαίνουν το ποσό των 30.000 ευρώ, ή
το περιουσιακό όφελος ή η προξενηθείσα ζημία υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ,
επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών άρ. 386 παρ. 3 ΠΚ.
Η απάτη, κατά το άρ. 386 παρ. 1 ΠΚ, αποτελεί πλημμέλημα άρ. 386 παρ. 1 ΠΚ άρ. 18 εδ. 2 ΠΚ.
Η απάτη, κατά το άρ. 386 παρ. 3 ΠΚ, αποτελεί κακούργημα άρ. 386 παρ. 3 ΠΚ άρ. 18 εδ. 1 ΠΚ.
Η απάτη, κατά το άρ. 386 παρ. 1 ΠΚ και άρ. 386 παρ. 3 ΠΚ, διώκεται αυτεπαγγέλτως άρ. 386 παρ. 1 ΠΚ άρ. 386 παρ. 3 ΠΚ άρ. 36 ΚΠοινΔ.
Θα συμβουλευτείτε τον ΠΚ;
Αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση
Η αντικειμενική υπόσταση της απάτης στοιχειοθετείται, αν
ο δράστης παρέστησε ψευδή γεγονότα ως αληθινά Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018, ή
ο δράστης αθέμιτα απέκρυψε ή παρασιώπησε αληθινά γεγονότα Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018
, και
με παραγωγό αιτία την ως άνω παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή την απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων παραπλανήθηκε κάποιος και προέβη στην επιζήμια για τον ίδιο ή άλλον συμπεριφορά Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018, και
προκλήθηκε βλάβη σε ξένη, κατά το Αστικό Δίκαιο, περιουσία Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018, και
η βλάβη τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο με τις παραπλανητικές ενέργειες ή παραλείψεις του δράστη Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Η υποκειμενική υπόσταση της απάτης στοιχειοθετείται, αν
ο δράστης είχε σκοπό να περιποιήσει στον εαυτό του ή σε άλλο πρόσωπο παράνομο περιουσιακό όφελος, χωρίς να είναι αναγκαία και η πραγμάτωση του οφέλους αυτού Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018, και
ο δράστης παρέστησε εν γνώσει του τα ψευδή γεγονότα ως αληθινά ή αθέμιτα απέκρυψε ή παρασιώπησε τα αληθινά γεγονότα Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Η βλάβη υπάρχει και σε περίπτωση μείωσης ή χειροτέρευσης της περιουσίας του παθόντος, έστω και αν αυτός έχει ενεργή αξίωση προς αποκατάστασή της Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Η απάτη τελείται με την εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή την αθέμιτη απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών, συνεπεία των οποίων παραπλανάται άλλος και προβαίνει, με πράξη, με παράλειψη ή με ανοχή, σε περιουσιακή διάθεση, η οποία έχει ως άμεσο αποτέλεσμα περιουσιακή βλάβη στον πλανηθέντα ή σε άλλον, με σκοπό να αποκομίσει ο δράστης ή άλλος παράνομο όφελος, χωρίς να προσαπαιτείται πραγματοποίηση του σκοπού αυτού ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Εκείνος που εξαπατήθηκε δεν είναι απαραίτητο να είναι ίδιος με αυτόν ο οποίος ζημιώθηκε ΑΠ Ποιν. 318/2011, αρκεί ο παραπλανημένος να έχει τη δυνατότητα από τον νόμο ή τα πράγματα να επιχειρήσει την επιζήμια για τον βλαπτόμενο πράξη, παράλειψη ή ανοχή ΑΠ Ποιν. 506/2017.
Τέτοιο πρόσωπο είναι και ο συμβολαιογράφος, ο οποίος ύστερα από ψευδείς παραστάσεις πείθεται να προβεί στην κατάρτιση συμβολαίου γονικής παροχής από εκείνον που δεν έχει δικαίωμα διάθεσης και δεν είναι κύριος του ακινήτου, με συνέπεια να επέρχεται περιουσιακή βλάβη του κυρίου είτε με μείωση της αξίας της περιουσίας του από την αμφισβήτηση της κυριότητάς του επί του ακινήτου, είτε με την εμπλοκή του σε δικαστικό αγώνα για τον οποίο θα απαιτηθεί δαπάνη από μέρους του ΑΠ 1730/2012.
Ως περιουσιακή βλάβη νοείται κάθε μείωση της συνολικής αξίας της περιουσίας, αλλά και η απειλή μείωσής της, όταν δημιουργείται χειροτέρευση της ενεστώσας περιουσιακής κατάστασης, όπως και η απειλή ή ο κίνδυνος της περιουσίας στο μέλλον λόγω εμπλοκής σε δαπανηρό δικαστικό αγώνα ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Η έκφραση επιστημονικής άποψης από τον κατηγορούμενο, βάσει αυτοψίας που διενήργησε, ανεξάρτητα με το αν η άποψη είναι ορθή, ή αν αντίκειται σε άλλη άποψη που ο κατηγορούμενος είχε εκφράσει σε άλλη χρονική στιγμή, δεν αποτελεί ισχυρισμό γεγονότος, και δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει απάτη ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Γεγονότα
Ως "γεγονότα" νοούνται τα πραγματικά περιστατικά που ανάγονται στο παρελθόν ή στο παρόν, και όχι εκείνα που πρόκειται να συμβούν στο μέλλον, όπως είναι οι απλές υποσχέσεις ή συμβατικές υποχρεώσεις Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Αν οι απλές υποσχέσεις ή συμβατικές υποχρεώσεις συνοδεύονται ταυτόχρονα με ψευδείς διαβεβαιώσεις και παραστάσεις άλλων ψευδών γεγονότων που αναφέρονται στο παρόν ή στο παρελθόν, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργούν την εντύπωση της μελλοντικής εκπλήρωσης με βάση την εμφανιζόμενη ήδη στο παρόν ψευδή κατάσταση πραγμάτων από τον δράστη που έχει ειλημμένη την πρόθεση να μην εκπληρώσει την υποχρέωσή του, θεμελιώνεται το έγκλημα της απάτης Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Χρόνος τέλεσης
Χρόνος τέλεσης της απάτης θεωρείται εκείνος κατά τον οποίο ο δράστης ενήργησε και ολοκλήρωσε την απατηλή συμπεριφορά του, δηλαδή προέβη στις ψευδείς παραστάσεις, εξαιτίας των οποίων παραπλανήθηκε ο παθών ή ο τρίτος Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Είναι αδιάφορος ο τυχόν μεταγενέστερος χρόνος επέλευσης της ζημίας του παθόντος, με την οποία ολοκληρώνεται η απάτη, καθώς και ο χρόνος που επιχειρήθηκε η ζημιογόνος ενέργεια ή παράλειψη του παθόντος Πλ.Ολομ. ΑΠ Ποιν. 1/2018.
Απάτη στο δικαστήριο
Η απάτη μπορεί να τελεσθεί και με την παραπλάνηση του δικαστηρίου σε πολιτική δίκη, αν
υποβάλλεται σε αυτό ψευδής ισχυρισμός ΑΠ Ποιν. 318/2011, και
ο ισχυρισμός αυτός υποστηρίζεται με την εν γνώσει προσαγωγή και επίκληση ψευδών αποδεικτικών μέσων, όπως πλαστών ή νοθευμένων εγγράφων, ή γνήσιων μεν, αλλά ψευδών κατά το περιεχόμενό τους αποδεικτικών μέσων (κατάθεση ψευδομάρτυρα κλπ.) ΑΠ Ποιν. 972/2011.
Αν υποβάλλονται με αγωγή στο δικαστήριο ψευδείς ισχυρισμοί, χωρίς να προσκομίζονται με επίκληση προς απόδειξη των ισχυρισμών αυτών εν γνώσει πλαστά ή νοθευμένα έγγραφα και γενικώς ψευδή αποδεικτικά στοιχεία, δεν στοιχειοθετείται το έγκλημα της απάτης στο δικαστήριο ούτε με τη μορφή της απόπειρας ΑΠ Ποιν. 972/2011.
Και αυτό, γιατί μόνη η προβολή αναληθών ισχυρισμών δεν συνιστά, κατά την έννοια του άρ. 42 παρ. 1 ΠΚ, πράξη που περιέχει αρχή εκτελέσεως αυτού ΑΠ Ποιν. 972/2011.
Για να τελεσθεί η απάτη ενώπιον δικαστηρίου, απαιτείται και η ταυτόχρονη προσκόμιση πλαστών ή νοθευμένων εγγράφων ή ψευδών αποδεικτικών στοιχείων, εν γνώσει του διαδίκου περί του εν λόγω ελαττώματος ΑΠ Ποιν. 977/2009.
Ο όρος "αναληθή αποδεικτικά μεσα" ΑΠ Ποιν. 318/2011 είναι ισοδύναμος του όρου "ψευδή αποδεικτικά μέσα" ΑΠ Ποιν. 972/2011.
Η απάτη επί δικαστηρίου είναι τετελεσμένη, όταν με τους ψευδείς ισχυρισμούς και με την προσαγωγή αναληθών αποδεικτικών μέσων, εκδίδεται απόφαση υπέρ των απόψεων του δράστη της απάτης και σε βάρος του αντιδίκου του ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Αν δεν εκδοθεί απόφαση υπέρ των απόψεων του δράστη της απάτης και σε βάρος του αντιδίκου του, η απάτη επί δικαστηρίου παραμένει στο στάδιο της απόπειρας ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Απάτη επί δικαστηρίου διαπράττεται και όταν η δίκη διεξάγεται κατ' ειδική διαδικασία, στην οποία το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από αποδεικτικούς κανόνες ως προς τα αποδεικτικά μέσα και την αποδεικτική τους δύναμη ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Τέτοια διαδικασία είναι και η ειδική διαδικασία των μισθωτικών διαφορών ΑΠ Ποιν. 318/2011.
Αν, κατά τη διαδικασία κατά την οποία εκδικάζεται η υπόθεση, ο δικαστής δεν δικαιούται να ελέγξει την ουσιαστική αλήθεια των ισχυρισμών, όπως στην περίπτωση που η αγωγή γίνεται δεκτή λόγω του τεκμηρίου ομολογίας, δεν μπορεί να τελεσθεί το αδίκημα της απάτης (ούτε σε απόπειρα) ΑΠ Ποιν. 977/2009.
Αν προβάλλεται αναληθής ισχυρισμός σε αγωγή, και γίνεται προσαγωγή και επίκληση ψευδών αποδεικτικών στοιχείων στο δικαστήριο προς απόδειξή του, και ο εναγόμενος αντίδικος ερημοδικεί, και κατά τη διαδικασία κατά την οποία εκδικάζεται η υπόθεση ο δικαστής είναι υποχρεωμένος να δεχθεί ως αληθινούς τους ψευδείς ισχυρισμούς του ενάγοντος, χωρίς έλεγχο της ουσιαστικής αλήθειας τους, με βάση μόνο το από το άρ. 271 παρ. 3 ΚΠολΔ τεκμήριο ομολογίας από την ερημοδικία του εναγομένου αντιδίκου του, δεν στοιχειοθετείται το έγκλημα της απάτης στο δικαστήριο ΑΠ Ποιν. 972/2011 άρ. 271 παρ. 3 ΚΠολΔ.
Και αυτό, γιατί στην περίπτωση αυτή η δικαστική απόφαση στηρίζεται αποκλειστικώς, κατά νομική επιταγή, στο δικονομικό τεκμήριο της ομολογίας από την ερημοδικία του εναγομένου, και δεν ανακύπτει κανένα θέμα παραπλάνησης του δικαστή από την επίκληση και προσαγωγή πλαστών ή ψευδών αποδεικτικών στοιχείων, και δεν υπάρχει, έτσι, αιτιώδης δεσμός μεταξύ της επερχόμενης με την απόφαση περιουσιακής διάθεσης και της προσαγωγής στο δικαστήριο των πλαστών και ψευδών αποδεικτικών στοιχείων ΑΠ Ποιν. 972/2011 άρ. 271 παρ. 3 ΚΠολΔ.
Αν
η δίκη αφορά τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων ΑΠ Ποιν. 308/2018 ΑΠ Ποιν. Συμβούλιο 1930/2016 άρ. 682 ΚΠολΔ, και
δύναται να στοιχειοθετηθεί απάτη στο δικαστήριο, ακόμη και αν
ο διάδικος δεν προσκομίζει και δεν επικαλείται ψευδή αποδεικτικά μέσα ΑΠ Ποιν. 308/2018 ΑΠ Ποιν. Συμβούλιο 1930/2016.
Και αυτό, γιατί αν η δίκη διεξάγεται κατά ειδική διαδικασία, κατά την οποία δεν τηρούνται οι κανόνες του ΚΠολΔ που αφορούν τα μέσα και τη δύναμη των αποδεικτικών μέσων, και το δικαστήριο αποφασίζει κατά πιθανολόγηση των προβαλλόμενων ισχυρισμών, η οποία μπορεί να επέλθει με οποιοδήποτε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο, όπως ισχύει στις διαφορές για λήψη ασφαλιστικών μέτρων, η απάτη μπορεί να συντελεστεί με οποιοδήποτε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο, και συνεπώς, και με την προβολή και μόνο ψευδών ισχυρισμών ΑΠ Ποιν. 308/2018 ΑΠ Ποιν. Συμβούλιο 1930/2016 άρ. 682 ΚΠολΔ.
Εξάλειψη αξιοποίνου
Αν ο υπαίτιος απάτης ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα, με θέληση του υπαιτίου και πριν ο υπαίτιος εξεταστεί με οποιονδήποτε τρόπο για την πράξη από τις αρχές, το αξιόποινο της απάτης εξαλείφεται άρ. 406 Α παρ. 1 εδ. 1 ΠΚ.
Η μερική μόνο ικανοποίηση εξαλείφει το αξιόποινο κατά το αντίστοιχο μόνο μέρος άρ. 406 Α παρ. 1 εδ. 2 ΠΚ.
Στην απόπειρα απάτης αρκεί δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι έχουν ικανοποιηθεί άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 4 ΠΚ.
Η δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι ικανοποιήθηκαν εντελώς ισχύει για όλους τους συμμετόχους, εκτός από εκείνους που δηλώνουν ότι δεν την αποδέχονται άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 5 ΠΚ.
Αρχειοθέτηση υπόθεσης
Αν ο υπαίτιος απάτης ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα, μέχρι την άσκηση της ποινικής δίωξης, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας, δεν κινείται ποινική δίωξη και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο με αιτιολογημένη πράξη του εισαγγελέα πλημμελειοδικών άρ. 406 Α παρ. 2 ΠΚ.
Στην απόπειρα απάτης αρκεί δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι έχουν ικανοποιηθεί άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 4 ΠΚ.
Η δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι ικανοποιήθηκαν εντελώς ισχύει για όλους τους συμμετόχους, εκτός από εκείνους που δηλώνουν ότι δεν την αποδέχονται άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 5 ΠΚ.
Απαλλαγή από ποινή
Αν ο υπαίτιος πλημμεληματικής απάτης ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα, μέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας, ο υπαίτιος απαλλάσσεται από κάθε ποινή άρ. 406 Α παρ. 3 ΠΚ.
Στην απόπειρα πλημμεληματικής απάτης αρκεί δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι έχουν ικανοποιηθεί άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 4 ΠΚ.
Η δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του ότι ικανοποιήθηκαν εντελώς ισχύει για όλους τους συμμετόχους, εκτός από εκείνους που δηλώνουν ότι δεν την αποδέχονται άρ. 406 Α παρ. 4 ΠΚ άρ. 384 παρ. 5 ΠΚ.
Συρροή ή κατ' εξακολούθηση έγκλημα
"Έγκλημα κατ' εξακολούθηση" είναι το έγκλημα που τελείται από το ίδιο πρόσωπο και απαρτίζεται από περισσότερες ομοειδείς πράξεις που απέχουν χρονικά μεταξύ τους και κάθε μια από αυτές προσβάλλει το ίδιο έννομο αγαθό και περιέχουν πλήρη τα στοιχεία ενός και του αυτού εγκλήματος, συνδέονται δε μεταξύ τους με την ίδια απόφαση για την εκτέλεσή τους ΑΠ Ποιν. 506/2015.
Το αν περισσότερες πράξεις του ίδιου ατόμου θεωρούνται ως ένα κατ' εξακολούθηση έγκλημα ή αν πρόκειται για πραγματική συρροή καταλείπεται στην κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ΑΠ Ποιν. 308/2016.
Άμεσα ζημιούμενος από την πράξη της απάτης και δικαιούμενος να παραστεί ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης είναι εκείνος ο οποίος υπέστη ή πρόκειται να υποστεί τις έννομες συνέπειες της απάτης ΑΠ Ποιν. 427/2009.