Η κατάθεση του μάρτυρα εκτιμάται ελεύθερα από το δικαστήριο ΑΠ 3/1993.
Και αυτό, ακόμη και αν βασίζεται σε πληροφορίες ή διηγήσεις τρίτων ή και των ίδιων των διαδίκων ΑΠ 3/1993.
Οι μαρτυρικές καταθέσεις εκτιμούνται ελεύθερα κατ' άρ. 340 ΚΠολΔ ΑΠ 81/2007 άρ. 340 ΚΠολΔ.
Η αξιοπιστία των μαρτύρων και η εκτίμηση των όσων καταθέτουν ανήκει στην κυριαρχική και αναιρετικώς ανέλεγκτη εξουσία του δικαστηρίου της ουσίας ΑΠ 983/2007 άρ. 340 ΚΠολΔ.
Το δικαστήριο της ουσίας, εκτιμώντας τις αποδείξεις, μπορεί να αποδώσει στις καταθέσεις των μαρτύρων του ενός διαδίκου μεγαλύτερη βαρύτητα και αξιοπιστία από τις καταθέσεις των μαρτύρων άλλου διαδίκου ΑΠ 983/2007 άρ. 340 ΚΠολΔ.
Αν η κατάθεση του μάρτυρα είναι ημιτελής γιατί δεν ολοκλήρωσε το δικαστήριο τις ερωτήσεις του προς αυτόν, ή δεν ολοκλήρωσε τις ερωτήσεις του ο δικηγόρος του ενάγοντος ή του εναγομένου, η μαρτυρική κατάθεση μπορεί να ληφθεί υπόψη μόνο για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων ΑΠ 1232/1994 5821/1998 Εφ.ΑΘηνών.
Απόδειξη σύναψης σύμβασης με μάρτυρες
Αν η αξία της προς απόδειξη σύμβασης είναι πάνω από το όριο του άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ, η κατάθεση μαρτύρων είναι μη επιτρεπόμενο αποδεικτικό μέσο ΑΠ 394/2011 άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Αν ο ισχυρισμός έπρεπε να αποδειχθεί μόνο εγγράφως, η κατάθεση μαρτύρων είναι μη επιτρεπόμενο αποδεικτικό μέσο ΑΠ 394/2011 άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Συμβάσεις και συλλογικές πράξεις δεν επιτρέπεται να αποδειχθούν με μάρτυρες, αν η αξία του αντικειμένου τους υπερβαίνει τα 30.000 € άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 1 άρ. δεύτερο ν. 4335/2015.
Κατά το άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ, όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του από το άρ. 38 ν. 3994/2011, συμβάσεις και συλλογικές πράξεις δεν μπορούν να αποδειχθούν με μάρτυρες, αν η αξία του αντικειμένου τους υπερβαίνει τις 20.000 € άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 38 ν. 3994/2011.
Κατά το άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ, όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του από το άρ. 14 παρ. 5 ν. 2915/2001, συμβάσεις και συλλογικές πράξεις δεν μπορούν να αποδειχθούν με μάρτυρες, αν η αξία του αντικειμένου τους υπερβαίνει τα 5.900 € ΑΠ 402/2012 άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 14 παρ. 5 ν. 2915/2001 άρ. 15 ν. 2943/2001 άρ. 3 ν. 2943/2001 άρ. 4 ν. 2943/2001 άρ. 5 παρ. 5 ν. 2943/2001.
Κατά το άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ, όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του από το άρ. 7 παρ. 6 ν. 2145/1994, συμβάσεις και συλλογικές πράξεις δεν μπορούν να αποδειχθούν με μάρτυρες, αν η αξία του αντικειμένου τους υπερβαίνει τις 500.000 δρχ. άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 7 παρ. 6 ν. 2145/1993.
Κατά το άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ, όπως ίσχυε κατά τη θέση σε ισχύ του ΚΠολΔ, συμβάσεις και συλλογικές πράξεις δεν μπορούν να αποδειχθούν με μάρτυρες, αν η αξία του αντικειμένου τους υπερβαίνει τις 120.000 δρχ. άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Κατ' εξαίρεση, η απόδειξη με μάρτυρες επιτρέπεται,
αν υπάρχει αρχή έγγραφης απόδειξης που πηγάζει από έγγραφο που έχει αποδεικτική δύναμη ΑΠ 394/2011 άρ. 394 παρ. 1 περ. α ΚΠολΔ, ή
αν υπήρχε φυσική ή ηθική αδυναμία να αποκτηθεί έγγραφο ΑΠ 402/2012 άρ. 394 παρ. 1 περ. β ΚΠολΔ, ή
αν αποδεικνύεται ότι το έγγραφο που είχε συνταχθεί χάθηκε τυχαία άρ. 394 παρ. 1 περ. γ ΚΠολΔ, ή
αν από τη φύση της δικαιοπραξίας ή τις ειδικές συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε και ιδίως όταν πρόκειται για εμπορικές συναλλαγές, δικαιολογείται η απόδειξη με μάρτυρες ΑΠ 394/2011 άρ. 394 παρ. 1 περ. δ ΚΠολΔ.
Κατά την ειδική διαδικασία των μισθωτικών διαφορών, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του και αποδεικτικά μέσα που δεν πληρούν τους όρους του νόμου ΑΠ 2162/2013 σκέψ. I άρ. 650 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Κατά την ειδική διαδικασία των μισθωτικών διαφορών, δεν ισχύει ο συμβατικός αποκλεισμός των αποδεικτικών μέσων ΑΠ 2162/2013 σκέψ. I άρ. 650 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Τέτοιος συμβατικός αποκλεισμός είναι και η συμφωνία ότι κάθε τροποποίηση της σύμβασης θα αποδεικνύεται εγγράφως ΑΠ 2162/2013 σκέψ. I άρ. 650 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Αν με τη σύμβαση ορίστηκε σαν αποδεικτικός τύπος το έγγραφο, το δικαστήριο, κατά την ειδική διαδικασία των μισθωτικών διαφορών, λαμβάνει υπόψη του όλα τα επιτρεπόμενα από τον νόμο αποδεικτικά μέσα, μεταξύ των οποίων και τους μάρτυρες, για την απόδειξη της σύστασης ή τροποποίησης της δικαιοπραξίας ΑΠ 2162/2013 σκέψ. I άρ. 650 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Αρχή έγγραφης απόδειξης
Αν υπάρχει αρχή έγγραφης απόδειξης που πηγάζει από έγγραφο που έχει αποδεικτική δύναμη, επιτρέπεται το εμμάρτυρο μέσο προς απόδειξη σύμβασης, η αξία του αντικειμένου της οποίας υπερβαίνει το από το άρ. 393 ΚΠολΔ οριζόμενο ποσό ΑΠ 394/2011 άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 394 παρ. 1 περ. α ΚΠολΔ.
Το πότε υπάρχει αρχή έγγραφης απόδειξης αποτελεί ζήτημα πραγματικό, και απόκειται στην ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ΑΠ 394/2011.
Η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας για το αν υπάρχει αρχή έγγραφης απόδειξης είναι αναιρετικά ανέλεγκτη ΑΠ 394/2011 άρ. 561 παρ. 1 ΚΠολΔ.
Φυσική ή ηθική αδυναμία απόκτησης εγγράφου
Αν υπήρχε φυσική ή ηθική αδυναμία να αποκτηθεί έγγραφο, επιτρέπεται η απόδειξη με μάρτυρες της σύναψης σύμβασης ποσού άνω του ορίου του άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ ΑΠ 402/2012 άρ. 393 παρ. 1 ΚΠολΔ άρ. 394 παρ. 1 περ. β ΚΠολΔ.
Ηθική αδυναμία κτήσεως εγγράφου υπάρχει, αν κατά τον χρόνο κατάρτισης της σύμβασης τα μέρη είχαν τόσο στενό δεσμό, ώστε σύμφωνα με τις κρατούσες στις συναλλαγές αντιλήψεις η αξίωση σύνταξης εγγράφου για τη συγκεκριμένη σύμβαση θα παρίστατο αδικαιολόγητη ή θα ενείχε μη ανεκτή δυσπιστία ΑΠ 402/2012.
Ο δεσμός αυτός μεταξύ των μερών μπορεί να είναι στενή συγγένεια, μνηστεία, ερωτικός ή στενός φιλικός δεσμός κλπ. ΑΠ 402/2012.
Ηθική αδυναμία απόκτησης του εγγράφου υπάρχει και όταν κατά τον χρόνο που καταρτίστηκε η σύμβαση, λόγω σχέσεων φιλίας, συγγένειας, εταιρικής ή συναδελφικής συνεργασίας, υπηρεσιακής ή οικονομικής εξάρτησης κλπ., η απαίτηση λήψης αποδεικτικού εγγράφου στη συγκεκριμένη περίπτωση θα παρίστατο ως αδικαιολόγητη, σύμφωνα με τις κρατούσες συναλλακτικές αντιλήψεις 887/2013 Πολ.Πρ.Αθηνών.
Φύση της δικαιοπραξίας ή ειδικές συνθήκες
Αν από τη φύση της δικαιοπραξίας ή τις ειδικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες έγινε, δικαιολογείται η απόδειξη με μάρτυρες, η απόδειξη αυτής με μάρτυρες επιτρέπεται ΑΠ 394/2011 άρ. 394 παρ. 1 περ. δ ΚΠολΔ.
Απόδειξη εικονικότητας δικαιοπραξίας με μάρτυρες
Η κατ' άρ. 138 ΑΚ εικονικότητα της δικαιοπραξίας, ακόμη και τυπικής, καθώς και η ύπαρξη άλλης ισχυρής δικαιοπραξίας που καλύπτεται από αυτή, μπορεί να αποδειχθεί με όλα τα επιτρεπόμενα κατά τις διατάξεις του ΚΠολΔ αποδεικτικά μέσα, συνεπώς και με μάρτυρες ΑΠ 1006/2013 σκέψ. V άρ. 138 ΑΚ άρ. 158 ΑΚ.
Και αυτό, γιατί η απόδειξη της εικονικότητας, που γίνεται με έγγραφα και μάρτυρες, δεν στρέφεται κατά του περιεχομένου της δικαιοπραξίας, το οποίο αναγνωρίζεται όπως έχει εξωτερικά, αλλά κατά του κύρους της περιεχόμενης στη δικαιοπραξία πράξης, κατά τους ορισμούς του ουσιαστικού νόμου, η οποία έγινε χωρίς πρόθεση παραγωγής αποτελεσμάτων διαφορετικών από τη φαινόμενη δικαιοπραξία, και συνεπώς, στην περίπτωση έγγραφης ή γενικά τυπικής δικαιοπραξίας, δεν ισχύουν οι περιορισμοί των άρ. 164 ΑΚ και άρ. 393 παρ. 2 ΚΠολΔ ΑΠ 1006/2013 σκέψ. V άρ. 164 ΑΚ άρ. 393 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Εξαίρεση μάρτυρα
Ο διάδικος οφείλει να προτείνει τον λόγο της μη εξέτασης του μάρτυρα κατά το άρ. 400 ΚΠολΔ πριν εκείνος ορκιστεί άρ. 403 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Όταν περατωθεί η εξέταση του μάρτυρα, ο λόγος εξαίρεσης για τη μη εξέτασή του μπορεί να προταθεί μόνο κατά τη μετ' απόδειξη συζήτηση, αν αποδεικνύεται εγγράφως ΑΠ 194/2012.
Ο λόγος εξαίρεσης δικηγόρου ως μάρτυρα, για πραγματικά περιστατικά για τα οποία έχει καθήκον εχεμύθειας, θεσπίζεται υπέρ του εντολέα του δικηγόρου, και όχι υπέρ του αντιδίκου του εντολέα ΑΠ 862/2015 ΑΠ 11/2004 άρ. 400 περ. 1 ΚΠολΔ άρ. 38 ΚώδΔικ.
Η μαρτυρία του δικηγόρου για τα πραγματικά περιστατικά αυτά είναι δυνατόν να αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα ΑΠ 862/2015 άρ. 140 παρ. 2 περ. δ ΚώδΔικ, αλλά ο δικηγόρος δεν είναι εξαιρετέος ως μάρτυρας, αν δίνει
ένορκη βεβαίωση με επιμέλεια του εντολέα του ΑΠ 862/2015, ή
μαρτυρία στο ακροατήριο υπέρ του εντολέα του ΑΠ 11/2004.
Αν ο ένας μάρτυρας εξαιρεθεί, και άλλος μάρτυρας αντλεί τις πληροφορίες του από τον εξαιρετέο μάρτυρα, δεν ιδρύεται ο λόγος αναίρεσης από το άρ. 559 αριθ. 11 ΚΠολΔ ΑΠ 897/2000 σκέψ. 2 άρ. 559 αριθ. 11 ΚΠολΔ.
Πρόσωπα που μπορεί να έχουν συμφέρον από τη δίκη και λόγος εξαίρεσης από 01-01-2016 και μετά
Αν το πρόσωπο που καλείται να δώσει μαρτυρία μπορεί να έχει συμφέρον από τη δίκη, δεν είναι εξαιρετέος ως μάρτυρας από μόνο τον λόγο αυτό άρ. 400 περ. 3 ΚΠολΔ άρ. 1 άρ. δεύτερο παρ. 1 ν. 4335/2015 άρ. 1 άρ. ένατο παρ. 4 ν. 4335/2015.
Και αυτό, αν η μαρτυρία δίνεται από 01-01-2016 και μετά άρ. 400 περ. 3 ΚΠολΔ άρ. 1 άρ. δεύτερο παρ. 1 ν. 4335/2015 άρ. 1 άρ. ένατο παρ. 4 ν. 4335/2015.
Πρόσωπα που μπορεί να έχουν συμφέρον από τη δίκη και λόγος εξαίρεσης έως 31-12-2015
Αν το πρόσωπο που καλείται να δώσει μαρτυρία μπορεί να έχει συμφέρον από τη δίκη, είναι εξαιρετέος ως μάρτυρας ΑΠ 11/2004 άρ. 400 περ. 3 ΚΠολΔ άρ. 1 άρ. ένατο παρ. 4 ν. 4335/2015.
Και αυτό, αν η μαρτυρία δόθηκε μέχρι και 31-12-2015 άρ. 400 περ. 3 ΚΠολΔ άρ. 1 άρ. ένατο παρ. 4 ν. 4335/2015.
Πρόσωπο που μπορεί να έχει συμφέρον από τη δίκη είναι αυτός που προσδοκά ωφέλεια ή ελπίζει σε αποτροπή βλάβης η οποία είναι αναγκαία συνέπεια της συγκεκριμένης δίκης ΑΠ 11/2004.
Ως "συμφέρον" θεωρείται αυτό που εξαρτάται από την έκβαση της δίκης, και αποτελεί αναγκαία συνέπειά της ΑΠ 908/2017 σκέψ. II.
Το συμφέρον πρέπει να είναι άμεσο, και υπάρχει όταν το δεδικασμένο, η εκτελεστότητα ή οι αντανακλαστικές συνέπειες της απόφασης επεκτείνονται και στον μάρτυρα ΑΠ 11/2004, πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει όταν ο μάρτυρας είναι απλός συγγενής ή σύζυγος διαδίκου, ούτε αν είναι αναγκαίος κληρονόμος αυτού ΑΠ 11/2004.
Το δικαστήριο αποφασίζει και με απλή πιθανολόγηση ως προς τη συνδρομή ή όχι περίπτωσης συμφέροντος από τη δίκη στο πρόσωπο του μάρτυρα ΑΠ 314/2021 σκέψ. VIII άρ. 403 παρ. 4 ΚΠολΔ.
Μαρτυρική κατάθεση στα πλαίσια άλλης δίκης
Η κατάθεση μάρτυρα που περιλαμβάνεται στα πρακτικά άλλης δίκης αποτελεί έγγραφο για την παρούσα δίκη, από το οποίο το δικαστήριο μπορεί να συναγάγει δικαστικά τεκμήρια ΑΠ 883/2007.
Η χρήση της κατάθεσης αυτής, στα πλαίσια άλλης πολιτικής ή ποινικής δίκης, ως δικαστικό τεκμήριο, μπορεί να γίνει μόνο αν επιτρέπεται η απόδειξη και με μάρτυρες ΑΠ 254/2013.
Μαρτυρική κατάθεση και προβολή ισχυρισμών
Δεν επιτρέπεται στο δικαστήριο η έμμεση συναγωγή της προβολής ισχυρισμών από το περιεχόμενο των καταχωρούμενων στα πρακτικά μαρτυρικών καταθέσεων Ολομ. ΑΠ 2/2005 άρ. 256 παρ. 1 περ. δ ΚΠολΔ.
Η προφορική πρόταση των ισχυρισμών, στις ειδικές διαδικασίες, πρέπει να προκύπτει ευθέως από το τμήμα, περί προτάσεων και δηλώσεων, των πρακτικών της απόφασης Ολομ. ΑΠ 2/2005 άρ. 591 παρ. 1 περ. γ ΚΠολΔ.